Werk maken van covid-19 bestrijden

‘One Moment in Time’

Het Drentse liedjesfestival kon dit jaar niet doorgaan. Doordat theaters een tijd moesten sluiten is het sowieso een slappe tijd voor artiesten. Van de andere kant geeft de periode van rust een kans voor werk aan het repertoire.

Kwam speurend naar inspirerende voorbeelden uit andere regio’s deze week op een zangeres uit het Belgische Hasselt: Dana Winner. Hasselt is de hoofdstad van de Belgische provincie Limburg en telt ruim 78.00 inwoners, iets minder dan Emmen, de in grootte tweede stad van Noord Nederland. Winner treedt regelmatig op in de Benelux en Duitsland. Mede door de inmiddels overleden Nederlandse journalist Herman Pieter de Boer werd zij op het spoor gebracht van het lied One Moment in Time. Eerder in 1988 diende het lied bij de Olympsiche spelen in 1988 te Seoul, voorafgaande aan de productie van mobiele telefoons bij Samsung (Korea). Haar vertolking is de afgelopen twee jaar op Youtube meer dan 50 miljoen keer aangeklikt. Het lied gaat over het lange tijd vaak in eenzaamheid en met vallen en opstaan voorbereiden op een moment in toekomst. Wanneer dan het moment aanbreekt, blijkt of de voorbereidingen adequaat zijn geweest.

De virus crisis werd door sommigen voorzien en deze mensen hebben persoonlijk het een en ander uit de kast gehaald opdat hun regio zo goed mogelijk geprepareerd zou zijn. In de aanloop van de gezondheidszorg crisis trad Winner in 2014 op in de Nacht van Noord, een productie van de Groningse regionale omroep.

Het heeft verschillende mensen in Noord-Nederland geïnspireerd en mogelijk mede daardoor heeft het virus tot op heden minder schade aangericht dan elders. Vanuit de huisarten-post te Assen was al bij de eerste signalen van de uitbraak directe actie. Het Wilhelmina ziekenhuis zocht al vóór het uitbreken van de crisis samenwerking tussen OLVG en partnerziekenhuizen voor de ontwikkeling van de “Corona check” app. Daarmee kunnen patiënten, bij het eerste vermoeden van covid-19, zich direct melden bij een centraal team voor snelle diagnose en behandeling. Bovendien hoorde het Wilhelmina bij de eerste ziekenhuizen die patiënten uit het zwaar getroffen Noord-Brabant kon opvangen. Het UMCG te Groningen was lange tijd één van de weinige ziekenhuizen die voor testen op covid-19 niet afhankelijk was van fabrikant Roche die te weinig kon leveren. RTV Drenthe berichtte als één van de eerste journalistieke media over de noodzaak van afstand bewaren in verpleeghuizen en hoe hiermee om te gaan. En vanavond dan is op rtvDrenthe één van de eerste evaluaties van het verloop van de pandemie tot dusver. Naast het natuurlijke gegeven van een lagere bevolkingsdichtheid in Noord-Nederland, dragen deze inspanningen significant bij aan het relatief succesvol doorstaan van de eerste golf.

Werk

De strijd tegen de virus crisis gaat niet alleen over het redden van de gezondheid van patiënten, het is ook een strijd tegen werkloosheid en armoede die het gevolg kunnen zijn van de andere levenswijze die er ten gevolge van het virus tijdelijk of blijvend is. In grote lijnen gaat het om werk maken van gezondheidsbevordering.

Vanouds was in het Drentse Roden het bedrijf Cordis actief, een dochter van het Amerikaanse Johnson en Johnson. De vestiging ging in 2008 ter ziele. Met de achtergebleven medewerkers werd een netwerk van nieuwe start-ups gemaakt onder de naam Health-Hub. De bedoeling was dat dit adequaat zou inspelen op behoefte aan apparatuur en materialen. Te Emmen is Fresenius-Kabi dat toe-leveranties verzorgt voor ziekenhuizen.

In de evaluatie voor Drenthe dient zeker aan de orde te komen het grote tekort in de eerste helft van 2020 aan materialen zoals mondkapjes en testmaterialen. Hoe kan het dat start-ups en een noodlijdende toeleverancier onvoldoende hebben ingespeeld op de voorziene Covid-19 crisis? Andere bedrijven deden dat wél: het Asser bedrijf Watter, levert sinds begin maart een desinfecterende handgel. En de familie Tangenberg in Hoogeveen levert met hun bedrijf De Laser Frezer vanaf half maart plexiglas spatschermen voor winkels, ter voorkomen van virus verspreiding.

Verschillende groepen van medische doktoren kwamen en komen op voor hun eigen specialisme en bekostiging van hun afdelingen. Het is aan de politiek om de middelen in balans in te zetten. Vanuit de landelijke overheid stond in de eerste fase vooral de IC-capaciteit centraal.

Het al of niet doorgaan van de gehele economie zou van de IC-capaciteit afhankelijk zijn. In het verloop van de crisis bleek, dat de geboden intubatie met mechanisch geforceerde beademing voor patiënten veel medische risico’s dus onveiligheid met zich meebrengt. De sterftecijfers van deze behandeling zijn hoog. De patiënten die daar levend van af komen, blijven dikwijls zitten met grote en blijvende handicaps. Direct nadat dit voor de bevolking duidelijk werd, zakte de vraag naar IC-behandeling in.

De omslag was op 6 april nadat verschillende deskundigen en de Amerikaanse ambassadeur Hoekstra via NPO en RTL televisie verklaarden dat behandelingen met een betere prognose inzet verdienen.

Het wetenschappelijk onderzoek naar medische behandelingen vordert gestaag, kent een eigen tempo waarvan gezegd wordt dat het door de uitbraak nauwelijks kan versnellen. Deze week meldt de Engelse premier Boris Johnson dat het eerste klinische onderzoek naar veiligheid en effectiviteit van een covid-19 medicijn is verricht. Dit is feitelijk onjuist, vele klinische onderzoekingen zijn afgerond en bovendien gepubliceerd, met name wat betreft chloroquine en Remsedivir.

Vaccin

Veel is ingezet op de ontwikkeling van vaccin. Dit is een strategische keuze waarvoor veel te zeggen is: eenmaal ontwikkeld, zijn de kosten per inenting laag en er is een grote kans op succesvolle preventie. De opgedane kennis is bovendien van belang voor andere ernstige virus-ziekten die nu nog onvoldoende bestreden kunnen worden zoals ebola en aids. Onder leiding van de Inclusive Vaccine Alliantie waarin Nederland, Duitsland en Frankrijk deelnemen, is een begin gemaakt van grootschalige productie van het AZD1222 vaccin van Astrazeneca. Tegelijk loopt een klinisch onderzoek, waarvan afhangt of het vaccin in de komende herfst op de bevolking van genoemde landen kan ingeënt.

Het alles op alles zetten voor vaccins is terecht maar het voorkomen van verspreiding door middel van hygiëne maatregelen zoals thuis blijven wanneer je ziek bent, handen wassen en soms mondkapje gebruiken indien afstand houden niet mogelijk is, blijven van belang. Ondanks vaccinatie in de toekomst is nog volop de noodzaak van effectieve behandeling van covid-19 patiënten met anti-virale middelen. Het medicijn remsedivir van Gilead komt succesvol uit onderzoek naar voren. Begin april dit jaar zond ik voorzitter van de veiligheidsregio Drenthe Marco Out gegevens over toelating in Tjechië van het middel voor medische behandeling met de bedoeling dat het ook in Nederland zou kunnen ingezet. Over de kosten van het medicijn is niets bekend en daarom zou het niet terecht zijn indien het middel in de wandelgangen als ‘te duur’ wordt afgedaan.

De regio Leiden viel een Amerikaanse investering van 1 miljard ten deel voor laboratorium onderzoek voor een vaccin van Johnson en Johnson. Een ziekenhuis in Nijmegen maakte ter voorbereiding op de crisis werk van het voorraad beheer van medisch noodzakelijke hulpmiddelen. En behandelt nu covid-19 patiënten met plasma verkregen uit het bloed van mensen die met succes genezen zijn. Zo’n methode wordt al jarenlang gebruikt voor het bestrijden van hepatitis-B. In Utrecht richtte de landelijke GGD organisatie een call-center in met 1200 medewerkers voor contact met het publiek dat getest wil worden en/of informatie zoekt over covid-19. Kortom de regio’s Leiden, Nijmegen en Utrecht doen het goed. Wat kan van Drenthe verwacht worden? Een aantal Drentenaren zijn afgestudeerd in laboratoriumwerk en statistische analyse. Waarom is voor hen hier onvoldoende emplooi?

Vooral een samenspel van verschillende maatregelen en behandeling is nodig en daarin kan het nodige verbeteren. Voor kleine en drukke slecht geventileerde cafés lijkt een weinig rooskleurige toekomst. Aan grotere ruimten en theaters met verbeterde ventilatie zoals in vliegtuigen is behoefte. Het vraagt in deze fase vooral om voorlichting en overleg en daarna om installatie-technici.

De rol van vrouwen

Bij bijvoorbeeld Fresenius zien we een ondergeschikte rol voor vrouwen zoals voor het schoonmaken en inpakken. Het inspelen op nieuwe behoeften aan medische materialen vraagt om zorgvisie, het in het oog houden van onderlinge verhoudingen, alerte communicatie met klanten, overleg en verkoop. Het vrouwbeeld te Emmen zou dienen veranderen, opdat de genoemde kwaliteiten worden erkend en benut. Dat zou onder leiding van bedrijven zoals Health-Hub en Fresenius ruimer emplooi kunnen opleveren. Een meer vlotte beschikbaarheid van materialen zou het werk in verzorgings- en ziekenhuizen veiliger maken.

Patiënten belangen

Bij het bestrijden van een eerdere pandemie, die van aids, bleek de inbreng van de getroffen bevolkingsgroep van belang voor de ontwikkeling van de geneeskunst. Niet iedereen kan finesses van medische wetenschap doorgronden en volgen. In het geval van de aids-plaag was een kleine groep van actieve burgers die op hoofdlijnen tot bondige verklaringen kwam die richtinggevend zijn gebleken bij het vinden van oplossingen. De noodzaak van sturende berichten stond aan de wieg van Twitter, het internet kanaal voor bondige publieke uitspraken.

De kleine groep genoot niet altijd populariteit in brede lagen van de homo-gemeenschap, soms waren klachten over vermeende commerciële belangenverstrengeling. Maar achteraf moet geconstateerd dat de activiteiten hebben geleid tot procedures waar de gehele gezondheidszorg baat bij heeft zoals versnelde goedkeuring en implementatie van nieuwe medicijnen. Ter gelegenheid van de covid-19 pandemie vertaalde ik onlangs de film How to Survive a Plague (2012) naar het Nederlands en Duits.

Auteur Bert Kerkhof te Emmen

• is oud stafmedewerker Vereniging gehandicaptenzorg Nederland
• is oud-secretaris PvdA gewest Utrecht
• is statistisch analist en programmeur

Van dezelfde auteur:

• Beter worden thuis
• Kans op duurzaam overwin Covar-19 en bloedplasma
• Remsedivir
• Ademhalen op eigen kracht kan intuberen voorkomen
• Verbeteren van medische journalistiek
• Oxygenation in covar19 patiënts
• De covid-19 crisis en buitenlandse zaken