Voorkom verdrinken van migranten in de Middellandse zee

English
Français

De Spaanse regering stemde 17 juni in met het aan land komen van 630 immigranten in Valencia. Een stemming daarover in het parlement pakte uit in het nadeel van de minderheidsregering. Het ziet er naar uit dat deze wijze van immigratie niet gaat werken voor Spanje.

Premier en voorman van de PSOE Pedro Sanchez heeft daarop Europese steun ingeroepen. 27 juli ontving hij Emmanuel Macron. Een bezoek van Angela Merkel volgt op 11 augustus.

Voorstellen dienen in balans te zijn tussen enerzijds de roep om het sluiten van grenzen en anderzijds de roep om solidariteit / verantwoordelijkheid. Een oplossing wordt gezocht analoog aan de Turkije deal voor Griekenland en de Libië deal voor Italië. Een beroep op solidariteit heeft onvoldoende weerklank. Verantwoordelijkheid blijft. Daarom vandaag een betoog van mijn kant:

Stateloosheid en grenzen

In verschillende werelddelen is ervaring met immigratie zonder geldige documenten. Bijvoorbeeld in de regio Assam in het noord-oosten van India zijn 4 miljoen mensen die niet kunnen bewijzen dat zij – of hun voorouders – gearriveerd zijn vóór 1971. De regering van India heeft geen plan hen te deporteren. Human rights watch concludeert dat zij in feite stateloos zijn en onvoldoende burgerrechten hebben. In de Verenigde Staten zijn immigranten die zich hebben opgewerkt tot genationaliseerde Amerikaan. Desondanks dreigt de status van sommigen bij tijd en wijle herroepen al naar gelang de wind waait. In een moderne maatschappij die uitgaat van gelijke kansen en sociale zekerheid voor iedereen, is dat ongewenst.

Levensomstandigheden en cultuur van Syrië – voordat daar de oorlog uitbrak – vertonen meer gelijkenissen met Turkije dan met west Europa. Daarom is de kans op succesvolle immigratie daar groter. De voormalige vluchtelingen bouwen een nieuw leven op met financiële steun vanuit Europa. Zich vestigend binnen een context waarmee zij vertrouwd zijn, kunnen mensen beter in eigen levensonderhoud voorzien en komen beter tot hun rechten. Een plaats bieden aan dit natuurlijke gegeven, vraagt om het onderkennen van grenzen.

Deal met noord Afrikaanse landen vs steun aan zuid Europese landen

Het meest succesvol wat betreft opvangen van migratie lijkt het Turkije contract. Na de 3 miljard Europese steun voor vluchtelingen in Turkije, toont de kaart een aanzienlijke daling van het aantal immigranten in Griekenland:

Daarmee vergeleken was de immigratie in Italië enkele jaren hoog. Het versterken van Libische kustwacht heeft slechts matig geholpen. Daling zette pas in na een binnenlandse politieke ommezwaai die heeft geleid tot het aan de macht komen van de Euro-sceptische Vijf-sterren beweging en Lega Nord.

Onlangs gaf Europa 25 miljoen Euro aan Spanje voor betere grensbewaking van twee exclaves. Niet te min konden hekken niet tegenhouden: grensbewaking alleen helpt onvoldoende.

Plaatsing in geïsoleerde kampen vs integratie in het land van aankomst

In Nederland kennen wij – zoals in vele landen – kampen die (zogenaamd tijdelijk) voor vluchtelingen worden ingericht. Het verrichten van betaald werk buiten de muren van het kamp wordt onvoldoende toegestaan. Dat maakt het voorzien in eigen levensonderhoud een utopie. De mensen worden afhankelijk gemaakt. Na jaren verblijf dreigt verlies van arbeidsvaardigheden. Eerdere ervaringen in Nederland met Molukkers die lange tijd gehouden werden in voormalige kampen te Vught en Westerbork leveren op termijn risico’s van onvrede en terreur over en weer. Dit is een onvoldoende duurzame situatie.

De kansen voor succes zijn het grootst indien het land van herlocatie in sociaal en cultureel opzicht overeenkomsten vertoont met het land van herkomst. Zo dicht mogelijk in de buurt van het land van herkomst heeft de voorkeur. Daar is de acceptatie van de immigranten over het algemeen groter dan in ver afgelegen regio’s in vele opzichten zoals in west Europa.

40 procent van de Afrikaanse immigratie in Spanje komt uit Algerije en Marokko zelf. Een voorstel aan Algerije / Marokko voor het inrichten van kampen zal onvoldoende op steun uit die landen kunnen rekenen. Hoewel noord Afrika slechts 14 kilometer gescheiden is van de Spaanse dus Europese kust, bestaan grote verschillen in economische- sociale- mensenrechten en politieke stabiliteit. Verminderen van deze ongelijkheden dient het belangrijke doel van reduceren van ontaardingen in de Middellandse zee. Werken naar een status van volledig burgerschap aan de noord Afrikaanse kant van de grens is op punten beter.

Besloten kampen voor semi-permanente opvang leiden tot teloorgang en mislukking op de lange termijn, zelfs tot crisis. Een oplossing dient gezocht in sociaal-economische vooruitgang in intermediaire regio. Steun voor economische- sociale- mensenrechten en vooruitgang voor mensen dient daarom gericht op aangrenzende landen zoals in noord Afrika. Deskundig advies en diplomatie helpen evenveel als Euro’s.

Selectieve immigratie met een groene kaart

“Niemandsland – een nieuw licht op migratie” is een boek van de Nederlandse Femke Halsema. Ze wil een transformatie van het opvangkamp naar een aantrekkelijke open stad met voorzieningen voor werk en onderwijs. Van daaruit kunnen geschoolde arbeidskrachten migreren voor het uitoefenen van schaarse beroepen in Europa. Voorstel voor de gekwalificeerde Afrikaanse werknemer is mogelijk maken van selectieve migratie, zodat een succesvolle aankomst wordt voorbereid en geëxploiteerd door Europese werkgevers.

Deal met Noord-Afrikaanse landen met betrekking tot ontwikkelingshulp

Mede dankzij de snel verbeterde communicatie via internet en satelliet is de overdracht van kennis tussen Europa en Afrika toegenomen. De sociaal-economische groei in Afrikaanse landen is nu vaak vergelijkbaar met het Europese cijfer van twee of drie procent. Internationale bedrijven zoals de Dangote-groep en Kirloskar Enriching Lives laten zien wat Afrika doet groeien en wat welvaartsverschillen doet inhalen. Europa kan het proces versnellen met investeringssteun in industrieën die voorzien in basisbehoeften voor de lokale bevolking. Dat kan de motivatie voor economische migratie verminderen. Het geeft de EU een onderhandelingspositie en kan leiden tot enig respect voor de soevereiniteit en grenzen van Europa.

Hoogleraar EU-politiek Steven van Hecke van de KU Leuven zegt: geld is het snelste en gemakkelijkst inzetbare hulpmiddel voor de EC. Over geld kan de commissie autonoom beslissen. Een bedrag van €6000 per immigrant wordt genoemd. Dit is onvoldoende voor Italië, aldus de Italiaanse minister van binnenlandse zaken Matteo Salvine. Het zal ook te weinig zijn voor Spanje. Het bedrag krijgt waarde als het wordt uitgegeven als ontwikkelingshulp in Noord- en West-Afrikaanse landen.

Exclave gerafelde randen

Een groot deel van de immigratie vanuit Afrika die dit jaar Spanje bereikt, gaat door de exclaves Ceuta en Mellila, kleine vestingsteden aan de Middellandse Zeekust van Noord-Afrika veroverd door Spanje in de Middeleeuwen. Vanwege economische veerkracht van ten opzichte van het Marokkaanse achterland, heeft Spanje ontheffing verleend voor het betalen van belastingen. Dit veroorzaakt een intensief veerverkeer van en naar Spanje en toerisme.

Minister van belastingen verliest inkomsten met deze paradijzen. Marokko beschouwt de exclaves als bezette Marokkaanse gebieden. Kortom, beiden zijn niet gelukkig. Omheiningen om instroom uit Afrika te voorkomen, dagen slechts de vitaliteit uit van potentiële werknemers, zoals de foto laat zien:

De overzeese gebieden hebben vooral een functie in verband met de Spaanse koninklijke familie: in 2007 brachten koning Juan Carlos en koningin Sofia een bezoek. Het voorstel is de exclaven overdragen aan Marokko vanwege: [1] efficiëntere grenscontrole, [2] rationalisatie van het Spaanse belastingstelsel en [3] de historische stadscentra kunnen een uitnodigende entree worden voor toerisme naar Marokko.

Mexicaanse muur en Donald Trump twitter versus diplomatie

In het laatste CNN-programma Global Public Square van Fareed Zakaria was aandacht voor de grenscontrole tussen Mexico en de Verenigde Staten. Discussie over het al dan niet bouwen van een muur, heeft een parallel met wat speelt tussen Marokko en Spanje. Meer mensen uit centraal-Amerikaanse landen zoals Guatemala, Salvador en Honduras steken de grens met Mexico over, dan het aantal Mexicanen dat naar de Verenigde Staten emigreert. De migratie van Mexicanen naar de Verenigde Staten is zelfs negatief: tussen 2009 en 2014 hebben 800 duizend mensen de grens met de Verenigde Staten overschreden en één miljoen is teruggekeerd, aldus Luis Videgaray, minister van Buitenlandse Zaken. Mexico is meer een doorvoerregio geworden dan een emigratieland: honderdduizenden mensen uit Midden-Amerika komen Mexico binnen met als eindbestemming de Verenigde Staten.

Dit biedt een gedeelde uitdaging voor zowel de Midden-Amerikaanse landen als de Verenigde Staten om de mensenrechten te respecteren en te zorgen voor een goede behandeling van iedereen. Grenscontrole is slechts een deel van de oplossing, zegt Videgaray: gezamenlijk investeren in de economie van Midden-Amerika is belangrijker.

Luis herhaalde meerdere keren: het afbakenen van de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten of het bijdragen daaraan door Mexico zoals voorgesteld in de publieke verklaringen van Trump is geen onderwerp van serieus gesprek tussen de twee landen. Dit kan voor Marokko anders zijn: overdracht van de steden Ceuta en Melilla kan op de agenda staan. De manier om dit te bereiken is niet via sociale media, maar via diplomatie.

Top in Salzburg

Vanuit de EU Raad is verzoek gedaan aan de EC voor orde scheppen wat betreft migratie via de Middellandse zee. Tot 20 augustus is de Brusselse politiek op vakantie. Mijn voorstel aan de EC is een plan uitwerken voor investerings-hulp in industrieën die voorzien in basis behoeften te Marokko en Algerije. Begin september worden van de EC plannen verwacht waarover tijdens de informele top eind september te Salzburg gaat worden gesproken.

Bert Kerkhof
schrijft over immigratie en doorgaans over volkshuisvesting, rechtsstaat en gezondheidszorg

Noot: In zijn reactie van 8 augustus heeft de Rotterdamse burgemeester en sociaal-democraat Ahmed Aboutaleb “grote waardering voor de ingezonden inbreng van betrokken burger”. Hij neemt het mee in zijn beraadslagingen.