Verantwoordelijkheid van de overheid voor veilig ouderschap

De ochtend nadat de Tweede Kamer Johan Remkes aanstelde als formateur voor een nieuw kabinet, werd een 34 jarige moeder achter een kinderwagen neergestoken in De Ploossche Hof. Dit is in de buurt De Haren te Den Bosch. Veel omstanders waren getuige van een steekpartij. Het slachtoffer is afkomstig uit Utrecht en de dader is een 31 jarige man uit Nieuwegein. Pogingen om de vrouw te reanimeren bleken vergeefs.

Het artikel in het Brabants Dagblad gaat er van uit dat de dader de vader van het éénjarige kind is. Volgens het dagblad heeft een woordvoerder van de politie het vermoeden geuit dat het gaat om ‘een conflict in de relationele sfeer’. De man zit vast voor verhoor.

Forensisch onderzoek is gedaan op de plaats van de moord. Volgens de politie was de vrouw bij haar moeder op familiebezoek. Van belang is wat zich in de maanden voorafgaande heeft afgespeeld. Bij moorden die hier op lijken gaat het dikwijls om twee ouders en een conflict over zorgrechten en het voortzetten van vaderschap.

Bijna de helft van kinderen in Nederland wordt geboren uit ongehuwde ouders. In het verleden nam de omgeving dikwijls aan dat voor ongehuwde mensen die scheiden, het ouderschap vanzelf ophoudt. Pas vorig jaar besloot de Tweede kamer tot een wet, die regelt dat de vader door het erkennen van een kind een overeenkomst heeft met de vrouw. Dat geeft hem dezelfde ouderschaps-rechten en -plichten als gehuwden hebben.

De overheid dient ervoor te zorgen dat ouderschap veilig is. Dat houdt in dat de overheid zo nodig man en vrouw helpen bij het nakomen van de overeenkomst die zij hebben gesloten. Wel is waar is scheiden tussen man en vrouw – indien het niet anders kan – toegestaan, maar dit betekent niet dat één van de ouders vanzelfsprekend het kind mag scheiden en isoleren van de andere ouder.

Doordat jarenlang veel geharrewar was over de status van het ouderschap van ongehuwden, bestaan daar over nog veel misverstanden. De taak om zoveel mogelijk het ouderschap en het grootbrengen van het kind te redden, rustte tot op heden te vaak eenzijdig op de schouders van vader. Dit is werkelijk te veel en dan komt het voor dat de man ‘over de rooie gaat’. Een steekpartij is niet de manier om misverstanden uit de weg te ruimen. De overheid dient voor veel randvoorwaarden te zorgen die samen maken dat het zover niet komt.

In Scandinavische landen heeft men resultaten geboekt wat betreft gelijkheid van vader en moeder en hun plaats in de samenleving. Dit is broodnodig in Nederland. De wijze waarop de transitie de komende decennia vorm krijgt, zal van invloed zijn op de kwaliteit van leven van huidige en volgende generaties. Het ongehuwd samen ouder zijn maakt deel uit van de regenboog aan erkende relatievormen die bescherming verdienen in plaats van discriminatie.  Indien dat voor iedereen duidelijk is, zullen naar verwachting conflicten tussen (ex-)geliefden afnemen, waardoor en incidenten en erger voorkomen kunnen worden.

Op 30 augustus lekte uit wat het demissionaire kabinet van plan is op gebied van justitie en veiligheid. Een half miljard wordt uitgetrokken voor de strijd tegen ondermijnende criminaliteit, waaronder bewaking en beveiliging van bedreigde personen. Verder 100 miljoen extra voor meer wijkagenten, 100 miljoen extra voor recherche en andere politiediensten en 154 miljoen extra voor sociale advocatuur. Wat betekent dit voor de talrijke ernstige incidenten na ondermijning van ouderschap die nu al vele jaren blijven voortduren?

In de milieus waarin ondermijning van ouderschap voorkomt, is de vader dikwijls kostwinner en de moeder dikwijls niet. Kostwinners komen dikwijls niet of nauwelijks in aanmerking voor sociale advocatuur dus wat het demissionair kabinet hiermee voor heeft, zal vader niet helpen.

Hoop is dat met de nieuwe formateur de plannen voor sociale zaken en justitie kunnen worden bijgesteld en verduidelijkt. Wanneer de politiek kostwinners zou kunnen ontlasten wat betreft hun dure plichten om omstreden ouderschap in stand te houden, blijft meer tijd over voor innovaties in hun dagelijks werk. Het voorkómen van steekpartijen zoals deze week in Den Bosch en het benutten van kansen voor de kwaliteit van leven van beide ouders en hun kroost, kan bijdragen aan twee met elkaar samenhangende doelen: het streven naar duurzaamheid en brede welvaart.

Overigens waarschuwt de politie voor overhaaste conclusies zolang niet meer duidelijk is over de achtergronden van de vader en moeder uit Utrecht. De politie zet het onderzoek naar het gebeuren in Den Bosch voort.

Auteur Bert Kerkhof schrijft over jeugdzorg, criminaliteit en gezondheidszorg